Breda in verdediging
Nederland heeft door de eeuwen heen niet alleen tegen het water gevochten maar ook het water ingezet als de verdediging tegen vijanden. Diverse waterlinies getuigen daarvan. Brabant heeft de oudste, de langste en meest gebruikte waterlinie. De Zuiderwaterlinie is een ketting van elf Brabantse vestingsteden van Bergen op Zoom tot aan Grave. Het was de beroemde Nederlandse vestingbouwkundige Menno van Coehoorn die in 1700 de bestaande elementen aan elkaar reeg en waar nodig nieuwe verdedigingswerken toevoegde. Het deel tussen Bergen op Zoom en Den Bosch werd aangeduid met de naam Zuiderfrontier.
Breda was toen al geruime tijd een belangrijke vestingstad. Met name in de Tachtigjarige Oorlog werd er volop gestreden in en om Breda. De stad zelf kende uitgebreid stelsel van aarden wallen, muren en grachten die in de loop der tijd steeds verder werden aangepast en uitgebreid. Door daarnaast grote gebieden rondom de stad onder water te zetten, kon de vijand nog beter op afstand worden gehouden. De vlakten werden ondergezet met behulp van een ingenieus systeem van sluizen, rivieren en dammen. Het water was te ondiep om te varen en te diep om snel te kunnen lopen. Een van die zogenaamde inundatiegebieden was de Vuchtpolder.
In en om de Vuchtpolder werden verschillende verdedigingswerken aangelegd. Ten westen van de polder diende de Spinolaschans om de toegang tot Breda over de Mark te bewaken. Ten noorden van de Vuchtpolder werd op hogere grond de Linie van den Munnikenhof gerealiseerd. Beide werken zijn bewaard gebleven.
Langs de Zwarte Dijk werden rond 1624 kleine uitkijkposten voor soldaten gebouwd om het onder water gezette gebied in de gaten te houden. Deze kleine vierhoekige, gesloten veldwerken worden redoutes genoemd. Van de oude redoutes is bovengronds niets bewaard gebleven en de exacte locaties zijn niet bekend. Historisch kaartmateriaal laat wel de globale locaties zien, op strategische punten aan de Zwarte Dijk. Ook de precieze afmetingen zijn niet bekend. Waarschijnlijk waren ze ongeveer vier meter hoog. Soms werden redoutes in steen uitgevoerd. In Breda waren ze vermoedelijk alleen van aarde of van plaggen met wilgentenen. Deze materialen waren voorhanden in de polder, van oorsprong een veengebied.
___Opgave
In 2015 heb ik een ontwikkelingsvisie (met ontwerpvoorstellen) opgesteld, waarin de cultuurhistorie van de Lage Vuchtpolder werd onderzocht en kansen en mogelijkheden werden verkent.
De nieuwe redoutes zijn geen letterlijke reconstructies, maar landmarks in het landschap, die verwijzen ze naar de redoutes uit de Tachtigjarige Oorlog. Door overal een herkenbare basisvorm en materiaalgebruik toe te passen, wordt de herkenbaarheid van de redoutes in het landschap vergroot. Elke redoute wordt gekoppeld aan een ander thema en verteld een eigen verhaal. Het is daarom belangrijk dat elke redoute een eigen authenticiteit vormt.
Fotografie bovenaan pagina door Esmeralda Holman
